Joint Programme

Horizontal Facility

Yatay Destek Nedir?

 “Batı Balkanlar ve Türkiye’ye Yönelik Yatay Destek (Yatay Destek III)” Programı, Avrupa Birliği ve Avrupa Konseyi’nin iş birliği girişimidir. Bu girişim, 1 Nisan 2014 tarihinde Avrupa Konseyi Genel Sekreteri ve Avrupa Komşuluk Politikası ve Genişleme Müzakerelerinden Sorumlu Avrupa Birliği Komiseri tarafından imzalanan Niyet Beyanının sonuçlarından biri olup, bu Niyet Beyanında her iki kurum, ortak fayda sağlanacak kilit alanlarda iş birliklerini güçlendirme konusunda mutabakata varmıştır.

2016 yılından bu yana devam eden programın üçüncü fazı Ocak 2023 tarihinde başlamıştır. Faz 3 ile (Bu faz, 2023 ve 2026 tarihleri arasında uygulanacak olup 41 milyon Euro bütçeye sahiptir.), bir önceki fazlarda elde edilen sonuçlar geliştirilmeye devam etmektedir.

Programın üçüncü fazı, Arnavutluk, Bosna-Hersek, Kosova*, Karadağ, Kuzey Makedonya, Sırbistan ve Türkiye’yi kapsamakta ve programın bölgesel boyutu güçlendirilmektedir. Avrupa Konseyi sistemi kapsamında mevzuat geliştirme uzmanlığı ve politika danışmanlığı sağlayan Uzmanlık Koordinasyon Mekanizması, tüm faydalanıcılara sunulan programın önemli bir parçası olmaya devam edecektir.

Yatay Destek III ne kadar sürecek?

Yatay Destek III, Avrupa Konseyi tarafından, Ocak 2023 tarihinden itibaren 48 ay boyunca uygulanacak bir programdır.

Yatay Destek III’ün maliyeti nedir?

Bu desteğin toplam bütçesi, 41 milyon Euro’dur (%85’i Avrupa Birliği, %15’i ise Avrupa Konseyi tarafından finanse edilmektedir).

Yatay Destek III Ne Sağlayacak?

Yatay Destek ile, faydalanıcıların insan hakları, hukukun üstünlüğü ve demokrasi alanlarındaki reform gündemlerini yerine getirmeleri ve AB genişleme süreci için de bir öncelik olan, Avrupa standartlarına uyum sağlamaları desteklenmektedir. Yatay Destek’in temelinde, Avrupa Konseyi’nin özgün çalışma yöntemleri yer almaktadır. Bu kapsamda, faydalanıcıların Avrupa Konseyi anlaşmaları ve diğer standartlara uyum için, mevzuat ve politikalarında gelişme kaydedilmesi gereken alanların vurgulandığı, Avrupa Konseyi izleme organları tavsiye kararları ve sonuçlarına dayalı olarak ihtiyaca göre tasarlanan teknik iş birliği faaliyetleri bulunmaktadır.

Yatak Destek kapsamında aşağıdaki temalar yer almaktadır:

• Adaletin güçlendirilmesi;
• Yolsuzluk, ekonomik suçlar ve kara para aklama ile mücadele;
• Ayrımcılıkla mücadele ve hassas grupların haklarının korunması (LGBTI, azınlıklar ve Romanlar da dahil olmak üzere);
• İfade ve basın özgürlüğünün desteklenmesi ve korunması.

Söz edilen tüm konular, her iki kurumun da Batı Balkanlar ve Türkiye’deki temel öncelikleridir.

Tüm Yatay Destek projelerinde, toplumsal cinsiyetin plan ve programlara dahil edilmesi, azınlıklar ve hassas grupların korunması gibi kesişen konular ele alınacak ve program uygulamasına  sivil toplum örgütlerinin dahil edilmesi öngörülecektir.

Yatay Destek III Nasıl Uygulanıyor?

Yatay Destek Faydalanıcılarına yönelik projeler, Avrupa Konseyi izleme ve danışma organlarının önerilerine dayalı olarak tasarlanmış ve Avrupa Birliği genişleme müzakereleri kapsamında belirlenen ihtiyaçlara göre önceliklendirilmiştir.

Yatak Destek kapsamında, teknik destek ve hukuki/politika önerileri dahil olmak üzere iki katmanlı bir yaklaşım uygulanmaktadır:

• Yatay Destek kapsamındaki teknik desteğin temelinde, Avrupa Konseyi’nin en güçlü  karşılaştırmalı üstünlüğünü temsil eden standart oluşturma, izleme ve iş birliği “üçgeni” yer almaktadır. Dolayısıyla, uygulanmakta olan projeler, adaletin sağlanması, ekonomik suçlarla mücadele, ayrımcılıkla mücadele ve ifade özgürlüğü ile medya özgürlüğünün korunması ve desteklenmesi konularında, Avrupa Konseyi izleme/uzman organları tarafından tespit edilen eksikliklere yönelik olup, Yatay Destek faydalanıcılarının Avrupa standartlarına uyum konusunda desteklenmesini amaçlamaktadır. Ek olarak, uygulanan projeler, ilgili olduğu durumlarda, katılım öncesi faydalanıcıların 23. ve 24. Fasılların uygulanmasına ilişkin ilerlemelerini kolaylaştırmayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda, eğitim seminerleri, değerlendirme çalışmaları (örneğin mevzuat veya politika belgelerinin belirli bölümlerinin uygulanması, kurumsal düzenlemeler, belirli kurumların işleyiş kapasiteleri) yeni mevzuat hükümleri/politika belgeleri/metodolojiler, kılavuzlar/ el kitapları vb. hazırlama çalışmalarının desteklenmesi ve iyi uygulamalar hakkında bilgi alışverişi gibi çeşitli faaliyetler düzenlenmektedir.
• Uzmanlık Koordinasyon Mekanizması adaletin tesis edilmesi, ekonomik suç ve ayrımcılıkla mücadelenin yanı sıra ifade özgürlüğü, medya özgürlüğü ve Avrupa Hukuk yoluyla Demokrasi Komisyonunun (Venedik Komisyonu)  yetki alanına giren anayasal konularda mevzuat uzmanlığı ve politika önerisi taleplerine yönelik olarak Avrupa Konseyi sistemi bünyesinde uzmanlık sunmaktadır. Bu uzmanlık sunulurken Avrupa Konseyi izleme mekanizmalarının bağımsızlık ve işleyiş özelliklerine tamamen uygun hareket edilerek faydalanıcılara AB’ye katılım süreçlerinde kilit destek sunulmaktadır.

Bu programın belirlenmesi ve uygulanmasında yer alan ana ortaklar arasında -konusuna bağlı olarak- Adalet, İçişleri, Sağlık, Eğitim, İnsan Hakları ve Dışişleri Bakanlıkları; Mahkemeler, Savcılık Hizmetleri ve Yargı Denetim Organları; yolsuzluk, kara para aklama veya insan kaçakçılığıyla mücadele gibi ilgili alanlarda belirli sorumlulukları olan kamu yönetişim yapıları; kamu denetçileri, kolluk makamları, ceza infaz kurumları; hukukçular; sivil toplum örgütleri ve eğitim kuruluşları  bulunmaktadır. Dışişleri Bakanlıkları ve/veya Avrupa Entegrasyon Kurumları, Yatay Destek’in koordinasyonundaki kilit ortaklardır.

Yatay Destek III Kim Tarafından Koordine Ediliyor?

Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği ve yetki bölgesindeki paydaş ve ortaklar ile diğer uluslararası örgütler arasında kapsayıcı ve kapsamlı bir iş birliğinin tesis edilmesi amacıyla, Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği, Avrupa Konseyi Saha Ofisleri, Avrupa Birliği Delegasyonları ve Yatay Destek Faydalanıcı Koordinatörleri (Yatay Destek uygulaması için irtibat noktası olarak hareket etmek üzere faydalanıcı ülke makamları tarafından  görevlendirilen Dışişleri Bakanlığı veya Avrupa Entegrasyon Kurumları yetkilileri) arasında bir iş birliği mekanizması kurulmuştur.

Bu iş birliği mekanizması ile, bölgedeki diğer mevcut ve planlanan projelerle sinerji yaratılacak,  Yatay Destek çerçevesinde nihai faydalanıcılar ile Batı Balkanlar ve Türkiye’deki kamuoyuna yönelik somut ve sürdürülebilir sonuçların elde edilmesi sağlanacaktır.